Brouwt Trump een macro-economisch gifmengsel?

Belastingverlagingen kunnen bij volledige werkgelegenheid leiden tot een loon-prijsspiraal of een oplopend tekort op de lopende rekening, terwijl de aangekondigde importheffingen een slecht idee zijn. “Je moet je dak repareren als de zon schijnt” (gebruik periodes van krachtige groei om je financiële positie te versterken) lijkt niet op te gaan voor Donald Trump. Wat alle leden van de eurozone hebben gedaan, laat hij na.

In de VS is het begrotingstekort gestegen, van 2,6% van het bbp in 2015 (het laagste punt in de huidige groeifase) naar 3,1% in 2016 en 3,4% in 2017. Men verwacht nu dat door de belastingverlaging het tekort verder zal oplopen naar 4,5% in 2019, terwijl sommige financiële instellingen zelfs 5% of meer voorspellen.

“We hebben wel eerder een niveau van meer dan 5% gezien: in 1983 onder president Reagan, in 1992 onder Clinton en in 2009 gedurende de Grote Recessie. Maar in alle voorgaande gevallen was de werkloosheid hoog: 9,6% in 1983, 7,5% in 1992 en 9,6% in 2009, terwijl deze op dit moment op het punt staat onder de 4% te duiken. Mensen die een parallel trekken tussen de fiscale stimulering van Reagan en die van Trump op dit moment, zien iets over het hoofd. Reagan voerde een expansiebeleid in een zwakke economische omgeving, terwijl Trump dat juist doet bij een stijgende trend,” aldus Daalder.

“Het is niet erg verstandig om een economie te stimuleren die op volle toeren draait. De bedoeling van de belastingverlaging is dat de vraag naar goederen en diensten toeneemt, maar die moeten wel ergens worden geproduceerd. Als je economie al bijna in de hoogste versnelling draait, kan dat een groot probleem zijn.”

Daalder zegt dat de huidige bezettingsgraad in de Amerikaanse industriële sector met 76% suggereert dat er nog voldoende productiecapaciteit over is om te gebruiken. Maar dit cijfer kan onbetrouwbaar zijn, aangezien de dienstensector veel dominanter is geworden. “Het vermogen om de sector dienstverlening in het binnenland verder op te tuigen heeft veel meer te maken met de beschikbaarheid van goed opgeleid personeel", zegt hij. “En de werkloosheid is al laag. Dat roept de vraag op of er wel voldoende flexibiliteit aanwezig is om de toegenomen vraag naar deze diensten te vervullen.”

“Er is ook een minder pijnlijke optie. Goederen en diensten kunnen buiten de VS worden geproduceerd en vervolgens geïmporteerd. Daarmee neemt het risico van een oververhitte binnenlandse economie af. Deze situatie wordt vaak de ‘Twin Deficit’ genoemd: een hoog (en oplopend) overheidstekort gaat vaak gepaard met een hoog (en oplopend) handelstekort.”

“Anders gezegd: als je de economie stimuleert, kan een deel leiden tot hogere binnenlandse productie, terwijl een ander deel kan ‘weglekken’ naar je handelspartners. De hoeveelheid die weglekt, is natuurlijk groter als de binnenlandse economie al in de hoogste versnelling draait.”

Daalder zegt dat de nieuwste plannen van Trump voor invoerrechten op geïmporteerd staal en aluminium nog meer olie op het vuur zijn. “Het is sowieso een slecht idee om een handelsoorlog te beginnen, maar je brouwt een macro-economisch gifmengsel als je dat ook nog doet terwijl je een economie stimuleert die bijna op volledige capaciteitsbenutting zit", zegt hij. “Hogere lonen en een hogere inflatie, deels vanwege de hogere invoerrechten, leiden er zeker toe dat de Fed de rente agressiever gaat verhogen. Dat doet het effect van de belastingverlaging weer deels teniet. Bovendien kan een hogere rente een sterke stijging van de dollar in gang zetten, wat de VS in de internationale handel schade zou toebrengen.”

Dus we stevenen af op een ramp in de VS? Nee, niet persé, zegt Daalder: “Economische theorie precies is wat het is: theorie. Een van de grote vraagstukken op de financiële markten is op dit moment bijvoorbeeld de aanhoudende daling van de dollar, die de voortdurende stijging van het renteverschil ten gunste van de VS trotseert. Het betekent dat een hogere rente niet automatisch leidt tot een hogere dollar.”

“Waarschijnlijk heeft de grootste onzekerheid te maken met het feit dat de Amerikaanse economie (bijna) op vol vermogen draait. Als dat zo is, kan er geen twijfel over bestaan dat de huidige beleidskeuzes een enorme vergissing zijn. Dan hadden ze beter het dak kunnen repareren,” besluit Daalder.