Column: De vicieuze cirkel
| VisieDe wereldeconomie krijgt een flinke impuls van alle steunmaatregelen van overheden en centrale banken. Het uitgavenpatroon van de Amerikaanse consument is een van de risico’s voor het economisch herstel waar de aandelenmarkten al op voorsorteren.
- Share
Overheden en centrale banken hebben duizenden miljarden euro’s geïnvesteerd in steunpakketten waarmee ze de wereldeconomie weer op gang willen helpen. De laatste weken worden de lockdownmaatregelen teruggeschroefd en er zijn weinig aanwijzingen dat er een tweede virusgolf komt. Bovendien wordt er wereldwijd hard gewerkt aan de ontwikkeling van een vaccin. Het meest waarschijnlijke scenario is dan ook dat het economisch herstel er gaat komen. Een van de risico’s die dat herstel in de weg kan staan, is de Amerikaanse consument.
‘Er is een aantal redenen om aan te nemen dat een recessiecirkel uitblijft’
Miljoenen werklozen
In de afgelopen twee maanden hebben 42,6 miljoen Amerikanen een nieuwe werkloosheidsuitkering aangevraagd. In onderstaande grafiek is te zien dat het werkloosheidspercentage – de zogeheten Unemployment Rate – hierdoor is opgelopen tot het hoogste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog. Aangezien het aantal werklozen nog steeds stijgt, zou het werkloosheidspercentage kunnen doorstijgen tot meer dan 20%. Hoe je het ook wendt of keert, dat is geen goed nieuws.
Minder vertrouwen, meer sparen
Werkloze Amerikanen verliezen hun vertrouwen en besteden uiteraard minder dan werkende Amerikanen. In de afgelopen maanden is het Amerikaanse consumentenvertrouwen al flink gedaald, tot het laagste punt in zes jaar. Dat dalende vertrouwen concentreert zich niet alleen onder werkloze Amerikanen. De plotselinge stop van de economie zorgt voor toenemende zorgen onder de hele bevolking. Nog altijd verliezen miljoenen Amerikanen per week hun baan.
Deze onzekerheid betekent dat mensen hun bestedingen op een laag pitje zetten. Het percentage van hun besteedbare inkomen dat Amerikanen sparen – in onderstaande grafiek weergegeven als de Savings Ratio - is omhoog geschoten tot 13,1%. We moeten terug tot 1981 om een vergelijkbaar hoog spaarpercentage te zien. Niet zo gek dus dat de totale Amerikaanse winkelverkopen met meer dan 16% daalden in april.
De cirkel
Bovenstaande ontwikkelingen kunnen leiden tot een vicieuze recessiecirkel. De daling van de werkgelegenheid leidt dan tot minder bestedingen en uiteindelijk tot minder winsten van bedrijven. Die moeten op hun beurt nog meer mensen ontslaan waardoor het vertrouwen verder daalt. Door de omvang van de economische klap is het lastig voor te stellen dat de coronacrisis niet tot langdurige schade leidt. Toch is er ook een aantal redenen om aan te nemen dat een traditionele recessiecirkel uitblijft of in ieder geval minder heftig uitpakt.
De eerste is snelheid. Het optreden van centrale banken en overheden is buitengewoon. Niet eerder werd er zo snel en zo veel gestimuleerd. Daarnaast mag worden verwacht dat wanneer de economie ergens in de komende maanden aantrekt, het aantal werklozen ook weer met miljoenen per week daalt. Tot slot is de gemiddelde (met de nadruk op gemiddelde) schuldenlast van Amerikaanse gezinnen de afgelopen tien jaar flink gedaald. Dat zijn allemaal factoren die de cirkel kunnen voorkomen. Maar daarmee is het risico zeker niet gereduceerd tot nul.
