Column: Duitse economie net niet in recessie

De Duitse economie had al een onverwacht zwak derde kwartaal achter de rug, met een krimp van 0.2%. Dat werd nog vooral toegeschreven aan tijdelijke problemen in de dominante auto-industrie, die moeite had zich te conformeren aan de nieuwe, strengere Europese emissienormen.

Een herstel in het vierde kwartaal was aannemelijk. Maar in november daalde de industriële productie in Duitsland opnieuw sterk en het was maar de vraag of Duitsland in het vierde kwartaal aan verdere krimp kon ontkomen. Met de publicatie van het jaarcijfer over 2018 (een groei van 1,5%) maakte het Duitse CBS alvast bekend dat in het vierde kwartaal sprake is geweest van een kleine plus – hoewel we voor de officiële publicatie van de cijfers tot februari moet wachten.

Duitsland is dus vooralsnog ontsnapt aan een milde recessie in technische zin, gewoonlijk immers gedefinieerd als twee kwartalen krimp op rij. Naast de tijdelijke problemen in de auto-industrie – made in Germany betekent nog steeds iets in de wereld en het is wat mij betreft onverstandig Duitse ingenieurs te onderschatten – was de Duitse economie waarschijnlijk ook ongewild slachtoffer van de spanningen op handelsgebied tussen China en de Verenigde Staten.

De Chinese economie lijkt immers vooral te lijden te hebben van de opgelegde invoerrechten en toont tekenen van afzwakking. Dit heeft ook importen uit Duitsland geraakt. Het Duitse model van export-gedreven groei is kwetsbaar in tijden van toenemend protectionisme.

Maar we moeten waken voor te veel pessimisme. De eerste geluiden over de onderhandelingen tussen China en de Verenigde Staten zijn positief. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat beide partijen binnenkort een allesomvattende overeenkomst sluiten, is een verdere escalatie onwaarschijnlijk. Beide kampen hebben belang bij een wapenstilstand.

De Amerikaanse president omdat hij de effectenbeurs als een belangrijke succesindicator voor zijn beleid ziet en de scherpe marktreacties naar aanleiding van de opgelopen spanningen hem te denken moeten geven, de Chinese autoriteiten omdat hun export-gedreven model anders in moeilijkheden geraakt.

Daarnaast hebben de Chinese autoriteiten hun inspanningen vergroot om de binnenlandse economie verder aan te zwengelen, onder meer door verlaging van de reserveverplichtingen van het bankwezen en belastingverlaging voor huishoudens. Zo nodig zullen zij meer uit de kast halen.

Ook in Duitsland zelf vernamen we een ongebruikelijk geluid. De gedoodverfde opvolgster van Angela Merkel, Annegret Kramp-Karrenbauer (gemakshalve veelal aangeduid als AKK) heeft opgeroepen tot belastingverlaging om de conjuncturele flauwte tegen te gaan.

Deze oproep kan niet los gezien worden van de naderende Europese verkiezingen en mogelijk Duitse verkiezingen in de herfst, omdat haar chronisch ongelukkige coalitiepartner, de sociaaldemocratische SPD, het bijltje er gemakkelijk bij neer kan gooien.

Niettemin is het verfrissend, na alle opschepperij over het aanhoudende Duitse begrotingsevenwicht (de ‘zwarte nul’), waarvoor Draghi trouwens vooral een bedankje verdient, dat er nu gesproken wordt over stimulering van de binnenlandse vraag. Het is dé manier om iets tegen het krankzinnig hoge Duitse betalingsbalansoverschot te doen en daarmee Amerikaanse kritiek deels weg te nemen. De vooruitzichten voor de Duitse economie lijken me dit jaar al met al zo slecht nog niet, al was die bijna-recessie wel even schrikken.

Deze column van Léon Cornelissen verscheen eerder op DFT. Léon Cornelissen is hoofdeconoom van Robeco.