Column: Rentegekkigheid

Maar van normale monetaire omstandigheden is natuurlijk al jaren geen sprake meer. De Duitse rente staat inmiddels vrolijk op -0.30%, het laagste niveau ooit. Met andere woorden, je moet de Duitse staat tien jaar lang flink betalen voor het geld dat je uitleent. En na het jarenlang massaal opkopen van zowel staats- als bedrijfsleningen, voor het luttele sommetje van 2,5 biljoen euro, is de ECB eigenlijk geen meter opgeschoten.

Betekent dit dat we weer een periode van kwantitatieve verruiming krijgen? En dat rentes nog verder omlaag gaan? Die kans is aanzienlijk, zeker na de straffe woorden van Draghi afgelopen dinsdag, maar zo makkelijk als de vorige keer zal het niet zijn. Een nog grotere hoeveelheid obligaties kopen leidt onherroepelijk tot schaarste. Dat klinkt misschien vreemd, maar vooral Duitse staatsobligaties zijn inmiddels redelijk zeldzaam.

Dat komt in de eerste plaats doordat de Duitse overheid al jarenlang een overschot op de begroting heeft. De Duitse overheid krijgt meer geld binnen dan ze spendeert en hoeft dus steeds minder leningen uit te geven. Daar komt bij dat de ECB obligaties van alle Eurozone landen koopt in een vaste verhouding, gebaseerd op de omvang van de economie.

En aangezien Duitsland ruimschoots de grootste economie binnen de Eurozone is, moet de ECB bij een nieuw opkoopprogramma vooral Duitse obligaties kopen. Vanwege de eerder gemelde schaarste wordt de markt voor Duitse staatsleningen nog verder verstoord en dalen de rentes nog veel verder. Overigens houdt de ECB bij hoog en bij laag vol dat ze de obligatiemarkten nu niet verstoort, maar dat is pure onzin.

Een alternatief voor de aankoop van meer staatspapier is het verder verlagen van de rente waartegen banken bij de ECB mogen lenen. Dit onder het mom van “geld is gratis, dus banken zullen het wel gebruiken om leningen aan bedrijven en consumenten te verstrekken”. Niet alleen is er afgaand op de laatste jaren geen bewijs dat deze ‘truc’ heeft gewerkt, er is ook nog het nare bijeffect van lagere of negatieve rentes. Zo word je inmiddels gestraft voor sparen.

In Nederland ontvang je nagenoeg niets aan rente op je spaarrekening, maar in landen om ons heen moet je de bank inmiddels ‘gewoon’ betalen als je je geld daar veilig kwijt wilt. Omgekeerd krijg je in steeds meer landen (bijna) geld toe als je een hypotheek afsluit. En hoe fijn dat ook klinkt, ook daar zitten ongewenste gevolgen aan, vraag dat maar aan de starters.

Ondanks deze argumenten lijkt het er sterk op dat de ECB toch weer meer gaat stimuleren. Het hoofddoel is nu eenmaal de inflatie en die is inderdaad te laag. Daar komt bij dat de financiële markten de centrale banken de voorbije weken in de hoek gedreven hebben. Stimuleren, of anders. Beleggers zijn massaal op de zaak vooruitgelopen. Overigens geldt dat niet alleen in de Eurozone. Markten gaan er met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid van uit dat de Amerikaanse centrale bank de rente in juli verlaagt.

En hoewel elke centrale bankier zal beweren dat hij toch tot een onafhankelijk instituut behoort, leert de praktijk dat dit bij zulke extreme druk vanuit de financiële markten wel anders ligt. Ga er dus maar vanuit dat ook de ECB weer met iets op de proppen komt de komende maanden. Zelfs al is de vraag of het echt zin heeft meer dan gerechtvaardigd.

Jeroen Blokland is beheerder voor Robeco ONE. Deze column verscheen eerder op DFT.