Update 30 april: Positieve signalen en slechte cijfers

Beleggers kregen deze week tegenstrijdige cijfers voorgeschoteld. De berichtgeving over de corona-uitbraak wordt in veel regio’s positiever. In de meeste Europese landen vertoont het aantal coronabesmettingen en ziekenhuisopnames een dalende lijn. Volgens officiële cijfers heeft de ziekte in China zelfs al een week lang geen nieuwe slachtoffers gemaakt. Tijdens zijn toesprak vertelde premier Mark Rutte dinsdag echter dat de weg naar normaal nog lang kan duren. Dat heeft uiteraard een flinke impact op de economie.

De economische cijfers laten echter een minder mooi beeld zien. Donderdagmorgen werd bijvoorbeeld bekend dat inkoopmanagersindex PMI voor de eurolanden in april is gedaald naar 13,5. Dat is het laagste niveau in de ruim twintigjarige geschiedenis van de index en een stuk lager dan waar economen op rekenden. De index geeft aan hoeveel vertrouwen inkopers hebben in de economie. Een niveau boven de 50 wijst op groei en onder de 50 is een aanwijzing dat de economie gaat krimpen. Het huidige cijfer voorspelt dat de Europese economie mogelijk een zwaardere tijd doormaakt dan waar beleggers op rekenden.

Naast tegenstrijdige corona- en economische cijfers, heeft ook de olieprijs veel impact op de beursstemming. Omdat de vraag naar energie als gevolg van de coronapandemie veel sneller daalt dan de olieproductie, raakt de opslagcapaciteit overvol. De krapte qua opslagcapaciteit is zo groot dat de olieprijs begin deze week even negatief werd op de Amerikaanse grondstofbeurs voor oliecontracten die binnenkort aflopen: bedrijven/beleggers moesten betalen om olie kwijt te raken die ze zelf niet konden opslaan. De lage olieprijs kan Amerikaanse energiebedrijven in de problemen brengen. Het risico dat dit leidt tot een grote faillissementsgolf is echter afgenomen doordat de Federal Reserve ook op de high yield-markt obligaties van onder andere deze energiebedrijven is gaan opkopen.

De economische schade als gevolg van de corona-uitbraak wordt steeds beter zichtbaar. Donderdag werd bekend dat in de voorgaande week 5,25 miljoen Amerikanen een werkloosheidsuitkering hebben aangevraagd. In de afgelopen vier weken zijn er in de Verenigde Staten ongeveer 20 miljoen banen verdwenen. Ook op de oliemarkt heerst veel onzekerheid. De vraag naar olie is sterk gedaald omdat een groot deel van de transportsector stil ligt als gevolg van de coronacrisis. De OPEC-landen met Rusland en Mexico hebben daarom afspraken gemaakt over het beperken van de olieproductie. De landen hebben afgesproken om de gezamenlijke productie in mei en juni met 9,7 miljoen vaten per dag terug te schroeven. Het akkoord heeft echter nog niet geleid tot een herstel van de olieprijs. Beleggers houden die olieprijs scherp in de gaten, aangezien in de Verenigde Staten veel energiebedrijven in de problemen dreigen te komen als die prijs lange tijd heel laag blijft.

Ondanks het slechte economische nieuws, zijn veel aandelenindices de afgelopen vier weken met circa 20% gestegen. De oorzaak van dit contrast is dat beleggers voornamelijk naar de toekomst kijken. Ze focussen op aanwijzingen dat de corona-uitbraak in steeds meer landen beter onder controle komt. Een ander lichtpuntje voor de toekomst, is hoopvol nieuws over een mogelijke coronabestrijder. Donderdagavond werden er gunstige testresultaten gepubliceerd van het experimentele medicijn remdesivir tegen corona. In een proef met 125 patiënten meldde de Universiteit van Chicago ‘snel herstel’ te zien bij coronapatiënten die met het middel werden behandeld. Het optimisme bij beleggers wordt ook versterkt doordat de Amerikaanse president Donald Trump donderdag concrete plannen heeft besproken over hoe de economie weer wordt opgestart zodra de corona-uitbraak onder controle is. Beleggers krijgen de komende weken de kans om de financiële schade van de coronacrisis beter in te schatten. Het cijferseizoen is namelijk begonnen op de beurs: veel bedrijven maken de resultaten over het eerste kwartaal bekend.

Langzaam maar zeker komen er aanwijzingen dat de corona-uitbraak in sommige regio’s wordt ingedamd. In China is er maandag bijvoorbeeld voor het eerst sinds januari geen enkele inwoner overleden aan corona. En in Europa vertoont het aantal nieuwe ziekenhuisopnames in Nederland en andere landen al enkele dagen een dalende lijn.

Het gaat nog enige tijd duren voordat het effect van de corona-uitbraak volledig zichtbaar wordt in de economische cijfers. Het verzamelen, analyseren en controleren van nieuwe informatie duurt namelijk enkele weken. Bovendien is het lastig te voorspellen hoe snel het economisch vertrouwen bij de bevolking terugkeert als de maatregelen eenmaal worden opgeheven. Trekken mensen dan meteen weer de portemonnee? Of kijkt iedereen toch nog even de kat uit de boom? Het antwoord op die vraag, bepaalt voor een groot deel hoe het economische herstel eruit komt te zien: een snelle rebound of aanhoudende onzekerheid en een recessie die zich lang voortsleept.

Ondanks de gunstige signalen over het indammen van de corona-uitbraak, kan de onzekerheid op financiële markten nog enige tijd aanhouden. Aan het begin van deze week hadden beleggers echter vooral oog voor de verbeterende corona-cijfers, voor aanwijzingen dat de OPEC-landen en Rusland toch een akkoord bereiken over een beperking van de olieproductie, en voor het economisch herstel dat vroeg of laat op gang gaat komen. Hoewel de Verenigde Staten nog zwaar getroffen worden door het virus, stegen de aandelenkoersen op de Amerikaanse beurs maandag met meer dan 7%.

Bekijk ook het corona-dossier, met daarin de visie van fondsmanagers en tips om als belegger het hoofd koel te houden.

De aandelenkoersen blijven flink schommelen, aangezien het beleggers moeite kost om de economische impact van de coronacrisis in kaart te brengen. Volgens Robeco ONE-fondsbeheerder Jeroen Blokland zijn er twee scenario’s, die allebei ongeveer even waarschijnlijk zijn: “In het positieve scenario, hebben we de coronapiek bijna bereikt. Overheden kunnen dan de veiligheidsmaatregelen stapsgewijs terugdraaien. De economie kan zich dan langzaam maar zeker herstellen. Het tweede scenario is dat de maatregelen nog lange tijd duren, bijvoorbeeld omdat er een tweede golf besmettingen komt. In dat geval kan de koersonzekerheid enige tijd aanhouden.”

De onzekerheid over de corona-uitbraak wordt op financiële markten versterkt door de schommelingen van de olieprijs. Die is de afgelopen weken scherp gedaald. Een belangrijke reden is het vooruitzicht dat de vraag naar energie afneemt als gevolg van de coronacrisis. De prijsdaling werd verder versterkt doordat de OPEC-landen en Rusland geen akkoord konden bereiken over een productiebeperking. Donderdagochtend kwam er echter een flink prijsherstel, nadat de Amerikaanse president Donald Trump vertelde dat een akkoord mogelijk toch dichtbij was. Bovendien heeft China aangekondigd de strategische oliereserves te gaan verhogen. De daling geeft energiemaatschappijen die door de lage olieprijs in de problemen komen, mogelijk iets meer lucht.

De wereldwijde effecten van de corona-uitbraak zijn groot. Naast de besmetting van steeds meer mensen loopt de economische schade voor het bedrijfsleven ook op. De financiële onrust die hierdoor ontstaat uit zich in dalende beurzen. Wanneer daar aanleiding voor is, geven wij in dit artikel updates over de situatie op de financiële markten.

Wereldwijde aandelenmarkten zijn dinsdag enorm gestegen. Beleggers waren heel enthousiast over berichten dat een akkoord over een Amerikaanse corona-steunpakket binnen handbereik was. Door de grote onzekerheid op financiële markten, reageren de beurskoersen al enige tijd heel fel op nieuwe informatie. Die onrust houdt naar verwachting nog enige tijd aan.

De koerssprong van de Dow Jones Index (+11,4%) van dinsdag was de grootste sinds 1933. Amerikaanse politici bereikten woensdagochtend vroeg definitief overeenstemming over een steunpakket van $2.000 miljard (€1.850 miljard). Als onderdeel van de maatregelen ontvangt bijna elke volwassen Amerikaan $1.200. Kinderen krijgen $500 bijgeschreven. Daarnaast zijn er als onderdeel van het plan honderden miljarden dollars uitgetrokken voor ziekenhuizen en kleine bedrijven. Op de obligatiemarkten steeg de rente van Amerikaanse staatsleningen. Dat komt doordat beleggers een hogere rentevergoeding willen, aangezien de staatsschuld sterk oploopt als gevolg van de grote uitgaven. De stijgende rente leidt tot een koersdaling van deze staatsobligaties.

Het steunpakket helpt bij het opvangen van de economische klap van de corona-crisis. Het grootste gedeelte van die klap gaat de komende maanden komen. Een les uit China – waar het coronavirus eerder toesloeg – is dat de dienstensector in Europa en de Verenigde Staten een zware tijd tegemoet gaat. Daar zijn financiële markten de afgelopen weken echter al op vooruit gelopen. Blijf als belegger in deze tijden van grote koersschommelingen focussen op de lange termijn.

Het sentiment op financiële markten wordt bepaald door nieuws over de corona-uitbraak en over maatregelen om de economie aan te jagen. In de Verenigde Staten wil president Donald Trump $1.400 miljard uitgeven om bedrijven en werknemers te ondersteunen. Ook maakt hij $600 miljard vrij voor noodleningen. Het Amerikaanse Congres heeft het maatregelenpakket niet meteen goedgekeurd. De vertraging maakt beleggers onzeker. Een gevolg is dat de aandelenkoersen maandagmorgen dalen. De verwachting is dat Trump en het Congres op korte termijn toch een akkoord bereiken over de steunmaatregelen, zodat de onzekerheid voor een klein deel wegebt. De Amerikaanse centrale bank heeft aangekondigd dat het eerder aangekondigde opkoopprogramma van $700 miljard net zo ver uitbreidt als nodig is om de economie op gang te houden.

Overigens worden lang niet alle sectoren even zwaar geraakt door de marktonrust. De koersen van telecombedrijven zijn bijvoorbeeld tegen de stroom in gestegen. De bedrijfstak profiteert ervan dat overal ter wereld mensen thuis werken.

De overheidsmaatregelen om de corona-uitbraak in te dammen, leggen het publieke leven in veel landen steeds meer lam en doen beleggers vrezen voor een diepe recessie. Aan de andere kant maken overheden en centrale banken enorme hoeveelheden geld vrij om het bedrijfsleven te ondersteunen. Donderdagochtend kondigde de ECB aan dat het via een extra stimuleringspakket €750 miljard in de Europese economie pompt. “De politieke bereidheid om bedrijven en consumenten te helpen is heel groot”, vertelt Robeco ONE-fondsbeheerder Jeroen Blokland: “Ik ga er dan ook vanuit dat het overheden lukt om de economie straks weer snel op gang te krijgen. Het laat zich alleen lastig voorspellen wanneer dat gaat gebeuren.”

Het is niet de eerste keer dat de beurskoersen snel dalen. Een belangrijke les van eerdere beurscorrecties is dat een herstel meestal een kwestie van tijd is. Meer lezen: Beurskrach : wat kan het verleden ons leren?

Scholen blijven dicht en restaurants sluiten: in navolging van andere landen heeft Nederland nu ook het besluit genomen vergaande maatregelen te nemen om coronaverspreiding tegen te gaan. Dat heeft grote gevolgen voor de economie. Maandagmorgen werd bekend dat de winkelverkopen in China – waar deze maatregelen al veel eerder zijn genomen – met 20% daalden in februari. De enorme daling van het aantal nieuwe besmettingen in dat land, wijst uit dat deze aanpak effectief is. In China is de economie inmiddels weer op gang gekomen, maar dat gaat in de westerse wereld nog even duren.

Dit vooruitzicht was voor de Amerikaanse centrale bank, de Fed aanleiding om zondagavond de rente te verlagen van 0,75% naar 0%. De Fed kondigde tevens een stimuleringsprogramma van $700 miljard aan om de economie een impuls te geven. Robeco ONE-beheerder Jeroen Blokland vertelde vorige week dat er op termijn een omslagpunt komt in de coronacrisis. Voor het zover is, wordt de nieuwsstroom beheerst door berichten over de groeiende uitbraak en de reactie daarop van overheden en centrale banken. Maandagmorgen hadden beleggers vooral oog voor het eerste en de beurskoersen gingen opnieuw omlaag. Dat kan een paniekreactie zijn, maar deze acties vanuit de centrale banken en overheden zullen een economisch herstel uiteindelijk wel gaan versnellen. In het huidige beursklimaat is het zaak om goed naar de grote lijnen te kijken en je niet door je emoties te laten leiden.

De aandelenmarkten hebben zich vrijdagochtend hersteld van de koersval op donderdag. Dat was deels te danken aan het bericht dat de Europese Centrale Bank (ECB) bereid is om in de toekomst de rente te verlagen. Op donderdag droeg het uitblijven van een renteverlaging nog bij aan het negatieve beurssentiment. De koersdaling was eerder op de dag in gang gezet door het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump om het vliegverkeer met de Europese Schengenlanden op te schorten. Die beslissing heeft hij later die dag in een televisieoptreden op warrige wijze toegelicht. Hij kondigde daarbij geen vergaande economische steunmaatregelen aan. Daarvoor heeft hij nog geen toestemming van het Congres, waar Democraten de meerderheid hebben. Een akkoord is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

De aandelenkoersen zijn donderdag verder gedaald. De oorzaak is het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump om het vliegverkeer met de Schengenlanden 30 dagen stil te leggen. Deze maatregel van de VS heeft vandaag vooral impact op de luchtvaartaandelen. Positief nieuws is dat in China – waar het virus oorspronkelijk vandaan komt - het aantal besmettingen afneemt en dat volgens de Chinese overheid de piek voorbij is. Volgens Robeco ONE-fondsbeheerder Jeroen Blokland is het een gunstig signaal dat overheden maatregelen nemen om de economie te stimuleren.

Internationaal zet de daling van de aandelenbeurzen door als gevolg van het coronavirus. Daarbij komt nu de scherpe daling van de olieprijs. Vanwege de economische gevolgen van het coronavirus is er momenteel minder vraag naar olie. Door de olieproductie te beperken hoopte OPEC de olieprijs te stabiliseren. Rusland wil echter niet minder olie produceren en ging daar niet mee akkoord. Als afstraffing heeft Saoedi-Arabië daarop hun eigen olieproductie opgevoerd. Een lagere olieprijs is op de middellange termijn gunstig voor de economische groei. Op korte termijn maken beleggers zich vooral zorgen over een faillissementsgolf van kleinere, Amerikaanse oliebedrijfjes.

Verschillende bedrijven waarschuwen dat de resultaten over het eerste kwartaal gaan tegenvallen door het coronavirus. Sommige ondernemingen kampen met tekorten omdat Chinese fabrieken tijdelijk niet leveren. Andere bedrijven zien de inkomsten teruglopen als gevolg van een afname van het toerisme in onder andere Azië en Italië.

In de Verenigde Staten heeft de centrale bank op dinsdag 2 maart de rente onverwacht met een half procentpunt verlaagd. Andere banken hebben dit voorbeeld gevolgd. Er is bovendien een grote kans dat de Amerikaanse centrale bank binnenkort de rente verder verlaagt. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) stelt een noodpakket van circa 50 miljard dollar beschikbaar voor lagelonenlanden en opkomende economieën om de economische schade door het nieuwe coronavirus te verzachten.