De Italiaanse storm zal overwaaien

De politieke onrust in Italië leidt tot dalende koersen op Europese aandelenmarkten. Op obligatiemarkten ruilden beleggers massaal Italiaanse staatsleningen om voor obligaties uit veilige landen zoals Duitsland en Nederland. Een gevolg hiervan was dat de Italiaanse rente behoorlijk steeg, terwijl de rentevergoeding voor Duitse en Nederlandse leningen juist daalde. Beleggers maken zich zorgen over nieuwe verkiezingen. Die zijn bijna onvermijdelijk geworden nu het de Vijfsterrenbeweging en Lega Nord niet is gelukt om samen een coalitie te vormen. De poging is vastgelopen doordat president Sergio Mattarella de aanstelling van eurocriticus Paolo Savona als minister van Financiën blokkeerde. Beleggers vrezen dat de twee populistische partijen nieuwe verkiezingen zullen presenteren als een stem voor of tegen de euro.

Volgens Robeco-hoofdeconoom Léon Cornelissen is de kans groot dat de onzekerheid nog even blijft hangen: “Meteen na het sneuvelen van de coalitiebesprekingen werd er gezinspeeld op een nieuwe stembusgang in oktober. Die planning werd al snel bijgesteld naar september en zelfs juli. Woensdag 30 mei maakte Luigi di Maio – de leider van de Vijfsterrenbeweging – vervolgens bekend dat hij in geval van nood bereid is om een nieuwe poging te wagen om samen met Lega Nord een coalitie te vormen. Zolang de Italiaanse politiek elke dag een ander geluid laat horen, weten beleggers niet waar ze aan toe zijn.”

Over de lange termijn is Cornelissen een stuk optimistischer: “De kans dat het echt fout loopt, is vrij klein. Daarvoor zijn de belangen simpelweg te groot. Zodra Italië Europa de rug toekeert en de euro inruilt voor de lire, ontkomt het land er niet aan om een oplossing te vinden voor de te hoge staatsschuld van ruim EUR 2.400 miljard. Dat is maar liefst 130% van het bbp, terwijl de EU het liefst zou zien dat dit percentage niet boven de 60% uitkomt. Het wegstrepen van een deel van de schuld doet vooral veel pijn in Italië zelf, aangezien 70% van de staatsschuld in binnenlandse handen is. Banken, verzekeraars, particuliere beleggers en andere partijen die Italiaanse staatsobligaties bezitten, moeten dan een flink verlies slikken. ”

Het is onvermijdelijk dat het land in dit scenario in een diepe recessie terecht komt. “Dat wil natuurlijk geen enkele partij op zijn geweten hebben”, zegt Cornelissen: “In het Italiaanse Hogerhuis hebben de Vijfsterrenbeweging en Lega Nord samen een meerderheid van slechts 6 zetels. Als de spanning echt oploopt, is het nog maar de vraag of alle parlementsleden achter het beleid van hun partij blijven staan. Bovendien lijkt met name de Vijfsterrenbeweging terughoudend om de situatie echt op de spits te drijven.”

Beleggers hoeven zich volgens Cornelissen geen zorgen te maken over een scenario waarbij president Mattarella gedwongen wordt om af te treden. In Italië is een dergelijke afzettingsprocedure een zeer lastig proces, dat bovendien nog nooit succesvol is afgerond. Als president heeft Mattarella de mogelijkheid om een begroting af te keuren. Al met al is de kans dan ook groot dat de politieke storm in Italië vroeg of laat afzwakt. Ondanks de onzekere situatie kijkt Cornelissen dan ook met vertrouwen naar de toekomst: “Maar beleggers moeten wel rekening houden met een onvoorspelbare berichtenstroom uit de Italiaanse politiek die ervoor zorgt dat de spanning soms nog hoog kan oplopen.”