De valkuilen van het hanteren van potjes

Wat zou je doen als je vlak voor het begin van de film erachter komt dat je je bioscoopkaartje verloren bent? Uit onderzoek van de Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Richard Thaler blijkt dat meer dan de helft van de mensen afziet van het bioscoopbezoek. Wanneer ze echter het briefje van EUR 10 verliezen waarmee ze het kaartje wilden kopen, zou bijna 90% van de ondervraagden toch de bioscoop binnenstappen.  

Volgens Thaler kan het verschil verklaard worden doordat wie een kaartje kwijtraakt, het gevoel heeft EUR 20 in plaats van EUR 10 te betalen voor het filmbezoek. Dat is het voor veel mensen niet waard, zodat ze teruggaan naar huis. Bij de andere groep komt het verlies van EUR 10 uit de grote pot in plaats van uit de bioscooppot. Van deze mensen kiest het overgrote deel er dan voor om toch naar de film te gaan. 

Bewust of onbewust verdelen mensen hun inkomsten in allerlei potjes voor verschillende doelen zoals boodschappen, uitgaan en vakantie. Het voordeel is dat je minder makkelijk in de verleiding komt om je vaste inkomsten meteen uit te geven. Het voorbeeld van het bioscoopbezoek geeft al aan dat je hierdoor niet altijd logische keuzes maakt.  

Het kan geen kwaad om te weten wat de valkuilen zijn van dat ‘potjesdenken’. Het eerste gevaar is dat je te veel de nadruk legt op het vullen van de belangrijke potjes, zelfs als dat betekent dat je soms even rood staat op je betaalrekening. Hoewel het een goed gevoel geeft als er voldoende in alle potjes zit, is het zonde om een hoge rente te betalen terwijl je zelf een veel lagere rente ontvangt over je spaargeld.

Sommige potjes zijn voor doelen die nog ver in de toekomst liggen, zoals een aanvulling op je pensioen. Veel mensen zien dit als een heel belangrijk potje, omdat ze allemaal leuke plannen hebben voor de jaren waarin ze niet meer hoeven te werken. Hierdoor zullen ze niet snel bereid zijn om risico te nemen.

Juist bij een doel dat nog ver in de toekomst ligt, zoals een aanvulling op je pensioen, kan het een afweging zijn om (een deel van je vermogen) te beleggen. Hoewel de beurskoersen in de tussentijd soms dalen, zorgt de lange horizon ervoor dat je de luxe hebt om te wachten totdat de koersschade na enkele goede beursjaren wordt ingelopen. Sinds 1900 was er bijvoorbeeld nooit een periode van twintig jaar waarin het totaalrendement van een mandje met de grootste Amerikaanse beursfondsen negatief was*. Let wel op: bij beleggen loop je wel risico met je vermogen. Het is dan ook zaak om er pas mee te beginnen als je potje voor de financiële buffer voldoende gevuld is en je geld voor langere tijd kunt missen.

Ontdek de mogelijkheden met beleggen voor een aanvullend pensioen met Robeco LIFE