Opgelet belegger: je brein houdt je voor de gek

Een Amerikaanse zakenbank heeft onlangs een ranglijst gemaakt met rendementen van allerlei soorten beleggingen. Een investering in obligaties leverde de afgelopen twintig jaar gemiddeld 4,5% op, voor aandelen uit de Verenigde Staten was dat 5,6% en voor beursgenoteerd vastgoed zelfs 10%. Particuliere beleggers boekten in dezelfde periode een gemiddeld rendement van minder dan 2%. Wat gaat er schuil achter die matige prestatie?

Het verschil is grotendeels te verklaren door gedragsvoorkeuren. Onbewust zijn in onze hersens allerlei regels opgeslagen, die in de oertijd nodig waren om te overleven. Als iedereen opeens wegrende, was het verstandig om mee te rennen in plaats van om te kijken of er echt een sabeltandtijger op de loer lag. In de beleggingswereld werken deze gedragsvoorkeuren echter in ons nadeel, waarschuwt Jeroen Blokland, mede-fondsbeheerder van Robeco ONE.

Een mooi voorbeeld is kuddegedrag. Het voelt een stuk veiliger om een bepaald aandeel te kopen of te verkopen als je weet dat veel andere beleggers dat ook hebben gedaan. Door mee te lopen met de kudde, koop je bepaalde beleggingen pas als de beurskoersen al sterk zijn gestegen en verkoop je die als de grootste koersdaling achter de rug is.

De afkeer van verliezen kost beleggers volgens Blokland zelfs nog meer rendement: “De pijn die we voelen als we een belegging met een verlies van 10% verkopen, is dubbel zo groot als het geluksgevoel bij een winst van 10%. Naarmate de koers verder daalt, wordt het steeds moeilijker om een belegging te verkopen. Hierdoor ontstaat het gevaar dat je verliezen veel te ver laat oplopen. Het is dan ook zaak om altijd een analyse te maken van het opwaarts potentieel, zonder dat je daarbij kijkt hoeveel winst of verlies je met de belegging hebt gemaakt.”

Het is altijd vervelend om toe te geven dat je het niet bij het rechte eind hebt. Daarom is het verleidelijk om nieuwe informatie uit te leggen op een wijze die je bestaande ideeën bevestigt. Blokland: “Zelfs de beste beleggers nemen regelmatig verkeerde beslissingen. Hoeveel invloed dat heeft op je rendement, hangt er helemaal vanaf hoe je er vervolgens mee omspringt. In het ideale scenario kan je je fout snel inzien en recht zetten. Omdat we de neiging hebben om onbewust op zoek te gaan naar bevestiging van onze denkwijze, is dat echter makkelijker gezegd dan gedaan.”

Een andere valkuil is het zogeheten ankeren. Blokland: “Onbewust laten beleggers bij het nemen van beleggingsbeslissingen koersen uit het verleden heel zwaar meewegen. Ze kijken bijvoorbeeld naar het rendement van een beursindex of hun portefeuille sinds de jaarwisseling. In plaats van prestaties te bekijken over een willekeurige periode, kan je veel beter in kaart brengen hoe de huidige koers zich verhoudt tot de prestaties van een bedrijf of een sector. Het zou zomaar kunnen dat de vooruitzichten van een aandeel dat je na een flinke winststijging wil verkopen, enorm zijn verbeterd zodat het aandeel zelfs nog aantrekkelijker is dan toen je het kocht.”

Er zijn meerdere manieren om de valkuilen van gedragsvoorkeuren te vermijden. Blokland: “Telkens als wij met het beleggingsteam van Robeco ONE een positie innemen, bepalen we meteen het niveau waarop we de positie weer sluiten als de koers onverwacht de andere kant opgaat. Zo voorkomen we dat we te lang vasthouden aan onze oorspronkelijke visie terwijl de marktomstandigheden veranderen. Het blijft echter lastig om bij elke beslissing je onbewuste voorkeuren uit te schakelen. Dat is een van de redenen waarom je samen beter belegt dan alleen. Bovendien houden we altijd vast aan een gestructureerd proces.”

“De beleggingsteams bij Robeco bestaan uit specialisten die allemaal een andere achtergrond hebben en anders naar de markt kijken. We behoeden elkaar voor denkfouten en houden elkaar scherp. Bovendien maken we ook gebruik van kwantitatieve analyses. Als de uitkomst daarvan haaks staat op onze fundamentele visie, is dat aanleiding om nog eens heel goed te kijken of we misschien iets over het hoofd zien. En als we een fout maken, is het voordeel van onze aanpak dat we die rechtzetten voordat de verliezen onnodig ver oplopen.”