Wat betekent het opkoopprogramma van de ECB voor spaarders en beleggers?

De ECB heeft de depositorente voor het eerst in ruim drie jaar weer wat negatiever gemaakt, met een verlaging van -0,4% naar -0,5%. Deze renteverlaging betekent dat spaarders voorlopig niet hoeven te hopen op een hogere spaarrente. Banken moeten nu namelijk nóg meer betalen als ze hun geld stallen bij de ECB. De kans lijkt overigens klein dat ze die kosten via negatieve rentes gaan verhalen op particuliere Nederlandse spaarders. Dat lijkt op dit moment simpelweg een brug te ver. In een land als België is dat zelfs bij wet verboden.

Naast de renteverlaging gaat de ECB elke maand weer voor €20 miljard aan (staats)obligaties opkopen. Die maatregel is erop gericht om de lange rente op de obligatiemarkten laag te houden. Hierdoor leveren obligaties minder rente-inkomsten op en is de rente op veel obligaties zelfs al langere tijd negatief. Bovendien vormt de obligatierente de basis voor de rekenrente die pensioenfondsen gebruiken om de waarde van hun toekomstige verplichtingen te berekenen. Naarmate die rekenrente lager ligt, moeten pensioenfondsen ervan uitgaan dat hun vermogen in de toekomst minder snel groeit. Hierdoor moeten ze meer reserves aanhouden of de huidige en toekomstige pensioenuitkeringen verlagen.

Gezien de negatieve gevolgen voor spaarders en mensen die pensioen opbouwen, is het de vraag waarom de ECB kiest voor het huidige beleid. De reden ligt in de officiële doelstelling van de centrale bank om te zorgen voor een inflatie van net iets minder dan 2%. De laatste maanden is die inflatie echter gedaald tot ongeveer 1%. Jeroen Blokland - medefondsbeheerder van Robeco ONE – heeft zijn bedenkingen bij de inflatiedoelstelling en de manier waarop de ECB die probeert te bereiken.

“De inflatieverwachtingen worden door veel meer zaken beïnvloed dan alleen het ECB-beleid. Denk aan demografische factoren, inflatie die via handelsstromen wordt ingevoerd en technologische vooruitgang. In Europa draagt onder meer de vergrijzende bevolking eveneens bij aan de hardnekkig laag blijvende inflatie. Een andere factor die meespeelt is dat we steeds minder inflatie importeren via de handel met China, waar de inflatie sinds de zomer van 2011 ruimschoots is gehalveerd. Als je kijkt naar deze onderstroom, kan je je afvragen of de lat voor de ECB niet te hoog ligt met het inflatiedoel van iets minder dan 2%.”

Daar komt bij dat de bodem van de trukendoos van de ECB in zicht komt. Blokland: “Een renteverlaging geeft de economie onder normale omstandigheden een duw in de rug. Maar je ziet bijna altijd dat er na een recessie - zoals die van tien jaar geleden - al een natuurlijk herstel komt, waardoor het de vraag is wat een renteverlaging dan nog toevoegt. Bovendien neemt het effect van de renteverlagingen met elke nieuwe zet van de ECB steeds meer af.”

Toch ligt het niet voor de hand dat de ECB haar beleid op korte termijn bijstelt. Blokland: “Als dat gebeurt, verliest de bank in één klap haar geloofwaardigheid. Dat is het laatste wat centrale bankiers willen. Voorlopig moeten we dan ook rekening houden met extreem lage spaar- en obligatierentes. Zolang het eind van de economische cyclus nog niet is bereikt, zijn de vooruitzichten voor aandelen nog het beste.”